78 urte

Apirilaren 26a ez da edozein egun Euskal Herrian duela 78 urtetik. 1937ko hartan Gernika bonbardatu, txikitu eta sutan kiskali zuten nazien hegazkinek, gerra zibil bihurtutako Francoren altxamendu militarra garaile izan zedin laguntza lanetan zebiltzanek. Hasieran ‘gorriei’ egotzi zieten jazotakoaren ardura legezko Errepublikaren aurka aritutakoek. Baina zenbait kazetari treberen laguntzaz nazioartean zabaldutakoak tamaina horretako gezurrak ukatu eta sarraskiaren egileak nortzuk ziren argi nabarmendu zuen. Askoz beranduago, Alemaniak bere errua aitortu eta barkamen eskaera egin zien gernikarrei 90. hamarkadan.

Bakearen eta Kulturaren Hiri bihurtu da Gernika-Lumo. Picassoren koadroak mundu mailako sinbolo bihurtu zuen eta, sarraskitutako beste hiri askorekin batera, lanean aritu da unean uneko gatazkak bideratzeko lagungarri izan nahian. Jasandakotik ekin diote guztiek, horrelakorik berriz gerta ez dadin. Euskal Herrian oihartzun historiko ozenekoa izan da beti udalerria, eta horrek egin zuen bonbaketarako apropos. Sinboloak suntsitzen saiatzea da herri bat zigortzeko modu ankerren arteko bat. Baina Gernikak aurre egin zion guzti horri, gorrotorik gabe, Arbolaren gordeleku den herriak behar duen moduan.

Urtero, apirilaren 26ro, hainbat lagunek gogoratzen dute bonbaketa. Lekuko gutxi dago dagoeneko, baina ia gernikar guztiek ezagutzen dituzte egun hari buruz aitona-amonek edo gurasoek zuzenean kontatutakoak. Astelehena zen, merkatu eguna, eta inguruetako hainbat baserritar bildu zen ohiko moduan. Arratsaldeko lauak jo aurretik hasi ziren hegazkin hotsak, eta ondoren heriotza eta hondamendia besterik ez. Gaur egun, Nestor Basterretxea zenaren eskultura batek gogoratzen du zein lekutan erori zen lehen bonba. Kanposantuan ekitaldi instituzionala egingo da lehenik eta, ostean, gernikar talde batek, azken urteetan legez, kale antzerki ikusgarri batekin eramango ditu egun ilun hartara hirigunean biltzen diren ikusle guztiak. Gernikak ez du sekula ahaztuko, baina samin guzti hura bakerako gogo eta kulturaren hauspo bihurtu du.   

Categoría: Joseba Arruti